ಕುಂಟುತ್ತಿರುವ ಆರ್ಥಿಕತೆ ಮಧ್ಯೆ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಗೆ ನೇಪಾಳ ಸಜ್ಜು

ನೇಪಾಳ ತನ್ನ ಪ್ರಾಂತೀಯ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಸಿದ್ಧಗೊಂಡಿದೆ. ಇದೇ ನವೆಂಬರ್ 20ರಂದು ನಡೆಯಲಿರುವ ನೇಪಾಳ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಆಡಳಿತಾರೂಢ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ಗೆಲುವು ಖಚಿತ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಆದರೆ, ಕುಂಟುತ್ತಿರುವ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಮಧ್ಯೆ ನೇಪಾಳವು ಚುನಾವಣೆಗೆ ಮುಂದಾಗಿದೆ. ನೇಪಾಳಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷದ ನೇತೃತ್ವದ ಒಕ್ಕೂಟ ಮತ್ತು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಕ್ಷ, ರಾಯಲಿಸ್ಟ್ ಗ್ರೂಪ್ ನಡುವೆ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ಪೈಪೋಟಿ ನಡೆಯಲಿದೆ. ನೇಪಾಳ ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 275 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. 2022ರಲ್ಲಿ ನಡೆಯಲಿರುವ ಈ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 1,80,00,000 ಮತದಾರರಿದ್ದಾರೆ. ನೇಪಾಳ ರಾಜಕೀಯ ಅಸ್ಥಿರತೆ ಹಾಗೂ ಆರ್ಥಿಕ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಹಲವು ರಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಎದುರಿಸುತ್ತಿದೆ.

ಹೌದು, ನೇಪಾಳವು ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಜನರ ಅಗತ್ಯಗಳು ಯಾವುದೇ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿರುವಂತೆಯೇ ಇರುತ್ತದೆ. ನೇಪಾಳದ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆ 30 ಮಿಲಿಯನ್‌ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಿದೆ. ರಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಉಕ್ರೇನ್ ನಡುವೆ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಯುದ್ಧವು ಈ ದೇಶದ ಮೇಲೂ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಹಣದುಬ್ಬರವು ಶೇ.8ಕ್ಕೆ ಏರಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ನೇಪಾಳದ ಹಣದುಬ್ಬರವು ಕಳೆದ 6 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಕೆಟ್ಟ ಮಟ್ಟವನ್ನು ತಲುಪಿದೆ. ಕೋವಿಡ್ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನೇಪಾಳದ ಉಳಿದ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮವೂ ನಾಶವಾಯಿತು. ಇಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ನೇಪಾಳದ ಮುಂದೆ ಆರ್ಥಿಕ ರಂಗದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಸವಾಲುಗಳಿವೆ.

ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು

ನೇಪಾಳವು ಆರ್ಥಿಕ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟಿನಿಂದ ದಶಕಗಳಿಂದ ಕೆಟ್ಟದಾಗಿ ಹೋರಾಡುತ್ತಿದೆ. ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಿಲ್ಲ, ಉತ್ತಮ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ಸೌಲಭ್ಯಗಳಿಲ್ಲ, ಇದರಿಂದ ಜನರ ಜೀವನ ತೀರ ಸಂಕಷ್ಟದಲ್ಲಿದೆ. ನೇಪಾಳದ ಜನರ ಒಂದು ದಿನದ ಆದಾಯವು 165 ರೂ.ಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಆಗಿದೆ. ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ ಹಣದುಬ್ಬರವನ್ನು ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ ನಡೆದಿದೆ. ಇಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಹಣದುಬ್ಬರ ಸಮಸ್ಯೆ ವಿಚಾರವೂ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲೂ ಕಂಡು ಬರುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ. ಹಣದುಬ್ಬರ ತಗ್ಗಿಸುವ ಭರವಸೆ ನೀಡಿರುವ ಪಕ್ಷಗಳು ಪ್ರಬಲ ಮುನ್ನಡೆ ಪಡೆಯಬೇಕು ಎಂದು ಚುನಾವಣಾ ಕಣದಲ್ಲಿವೆ. ಆದರೆ, ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಈ ಭರವಸೆಗಳ ಸತ್ಯಾಸತ್ಯತೆ ಗೊತ್ತಿದ್ದರೂ ಏನೂ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.

ನೇಪಾಳಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ಶೇಕಡಾ 5.1ರಷ್ಟು ಬೆಳೆಯಬಹುದು ಎಂದು ವಿಶ್ವ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅಂದಾಜಿಸಿದೆ. ಕಳೆದ ವರ್ಷ ಈ ಅಂಕಿ ಅಂಶವು ಶೇ 5.84ರಷ್ಟಿತ್ತು.

ನೇಪಾಳದ ರಾಜಕೀಯ ಅಸ್ಥಿರತೆ?

ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವ ಇರುವವರೆಗೆ ಭಾರತದೊಂದಿಗೆ ಬಾಂಧವ್ಯ ತುಂಬಾ ಚೆನ್ನಾಗಿತ್ತು. ಭಾರತವೂ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡುತ್ತಿತ್ತು. ಈಗ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಸ್ವಲ್ಪ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕರು ಚೀನಾದ ಮೇಲೆ ತಮ್ಮ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ನೇಪಾಳದ ಕಡೆಯಿಂದ ಭಾರತ ವಿರೋಧಿ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ರೊಟ್ಟಿ-ಬೇಟಿಯ ಸಂಬಂಧ ಇದ್ದ ದೇಶ ಈಗ ಅಷ್ಟೊಂದು ಚೆನ್ನಾಗಿಲ್ಲ. ಮಾದೇಸಿ ವರ್ಸಸ್ ಪಹಾರಿ ರಾಜಕೀಯವು ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹಾಳುಮಾಡಲು ಯಾವುದೇ ಕಲ್ಲನ್ನು ಬಿಟ್ಟಿಲ್ಲ. ನೇಪಾಳದ ರಾಜಕೀಯ ಅಸ್ಥಿರತೆ ಗೊಂದಲಮಯ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದೆ. ನೇಪಾಳ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಚೀನಾದ ಹತ್ತಿರ ಹೋಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಭಾರತದೊಂದಿಗೆ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಭಾರತ ಮತ್ತು ಚೀನಾದ ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಲು ಭಯಪಡಲು ಇದು ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.

ನೇಪಾಳ 2008 ರಲ್ಲಿ 239 ವರ್ಷಗಳ ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದ ಅಂತ್ಯದ ನಂತರ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಯಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ 10 ವಿವಿಧ ಸರ್ಕಾರಗಳು ನೇಪಾಳವನ್ನು ಆಳಿವೆ.

ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಎಷ್ಟಿವೆ?

ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ 3 ಪ್ರಮುಖ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಿವೆ. ನೇಪಾಳಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್, ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಯುನಿಫೈಡ್ ಮಾರ್ಕ್ಸಿಸ್ಟ್-ಲೆನಿನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ (UML) ಮತ್ತು ಮಾವೋವಾದಿ ಕೇಂದ್ರ. ನೇಪಾಳದ ಹಿಂದೆ ವಿವಿಧ ಸಮ್ಮಿಶ್ರ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದಿದ್ದವು ಆದರೆ ಯಾವುದೇ ಆಂತರಿಕ ಕಲಹದಿಂದಾಗಿ ತಮ್ಮ ಅವಧಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲಿಲ್ಲ.

ನೇಪಾಳದ ಅಂತರ್ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದ ಮಾವೋವಾದಿಗಳು 2006ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರದೊಂದಿಗೆ ಶಾಂತಿ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದರು. ಈ ಒಪ್ಪಂದದ ನಂತರ ಅವರು ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯ ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದರು. ಈಗ ಅವರು ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ.ಮಾವೋವಾದಿ ಗೆರಿಲ್ಲಾ ಕಮಾಂಡರ್ ಆಗಿರುವ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಜನಾರ್ದನ್ ಶರ್ಮಾ, ನೇಪಾಳದ ಇತ್ತೀಚಿನ ಆರ್ಥಿಕ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವುದು ಜನರ ಪ್ರಮುಖ ಆದ್ಯತೆಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.

ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ ಯಾರ-ಯಾರ ನಡುವೆ ಗುದ್ದಾಟ?

ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ ನಿಜವಾದ ಹೋರಾಟ ಎಂದರೆ ನೇಪಾಳಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷ ಮತ್ತು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಯುನಿಫೈಡ್ ಮಾರ್ಕ್ಸಿಸ್ಟ್-ಲೆನಿನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ (ಯುಎಂಎಲ್) ನಡುವೆ ಇದೆ. ನೇಪಾಳಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ 4 ಮಿತ್ರಪಕ್ಷಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿದೆ. ನೇಪಾಳದ ಪ್ರಧಾನಿ ಶೇರ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ದೇವುಬಾ ನೇಪಾಳಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಮಾವೋವಾದಿ ಸೆಂಟರ್ ಪಾರ್ಟಿಯೊಂದಿಗೆ ಮೈತ್ರಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಈ ಪಕ್ಷವು ಮಾವೋವಾದಿ ಬಂಡುಕೋರರ ಮೂಲ ಪಕ್ಷವಾಗಿದೆ.

ನೇಪಾಳ ಪ್ರಧಾನಿ ಶೇರ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ದೇವುಬಾ ಅವರು 6ನೇ ಬಾರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಮರಳಬಹುದು ಎಂದು ಆಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಪಕ್ಷದ ಒಲವು ಚೀನಾದ ಕಡೆಗಲ್ಲ ಬದಲಾಗಿ ಭಾರತದತ್ತ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ. ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಯುನಿಫೈಡ್ ಮಾರ್ಕ್ಸಿಸ್ಟ್-ಲೆನಿನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ (ಯುಎಂಎಲ್) ಕೆಪಿ ಶರ್ಮಾ ಓಲಿ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿದೆ. ಓಲಿ ಅವರು ಭಾರತ ವಿರೋಧಿ ಹೇಳಿಕೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ರಾಯಲಿಸ್ಟ್ ಗುಂಪಿನೊಂದಿಗೆ ಅವರ ಮೈತ್ರಿಯೂ ಮುರಿದುಹೋಯಿತು. ಒಲಿಯ ಚೀನಾದ ಮೇಲಿನ ಪ್ರೀತಿ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ತಿಳಿದಿತ್ತು. ಅವರ ಮೈತ್ರಿ ಗೆದ್ದರೆ ಕೆಪಿ ಒಲಿ ಮಾತ್ರ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗುವುದು ಖಚಿತ. ಈ ಹಿಂದೆಯೂ ಎರಡು ಬಾರಿ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಪುಷ್ಪ್ ಕುಮಾರ್ ದಹಲ್ ಪ್ರಚಂಡ ನೇತೃತ್ವದ ಮಾವೋವಾದಿ ಪಕ್ಷ ಈ ಬಾರಿ ಕಿಂಗ್ ಮೇಕರ್ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಅವರು ಸ್ವತಃ ಪ್ರಧಾನಿ ಹುದ್ದೆಗೆ ಪ್ರಬಲ ಸ್ಪರ್ಧಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ ಮಾವೋವಾದಿ ಬಂಡಾಯ ಉತ್ತುಂಗದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಪ್ರಚಂಡ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ, ಪ್ರಚಂಡ ಎಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಕಾದು ನೋಡಬೇಕಿದೆ.

ನೇಪಾಳದ ಮೇಲೆ ಭಾರತ ಏಕೆ ಕಣ್ಣಿಟ್ಟಿದೆ?

ನೇಪಾಳ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಚೀನಾ ಎರಡರ ನೆರೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿದೆ. ಭಾರತದೊಂದಿಗೆ ನೇಪಾಳದ ಸಂಬಂಧ ಬಹಳ ಪ್ರಾಚೀನವಾದುದು. ನೇಪಾಳದೊಂದಿಗೆ ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಮಗಳ ಸಂಬಂಧವೂ ಇದೆ. ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ನೇಪಾಳ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಾಗಿದೆ. ನೇಪಾಳದ ಮಾದೇಶಿ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ಹಿಂದಿ ಮತ್ತು ಭೋಜ್‌ಪುರಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ. ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಕ್ಷಗಳು ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ ಉದ್ವಿಗ್ನತೆ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ ಭಾರತದೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಉತ್ತಮವಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ಭಾರತ ನೇಪಾಳದ ರಾಜಕೀಯದ ಮೇಲೆ ತೀವ್ರ ನಿಗಾ ಇರಿಸಿದೆ. ಚೀನಾ ಮತ್ತು ಭಾರತವು ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಚುನಾವಣಾ ಫಲಿತಾಂಶಗಳ ಮೇಲೆ ಕಣ್ಣಿಡುತ್ತವೆ. ಚೀನಾ ತನ್ನ ಬೃಹತ್ ಬೆಲ್ಟ್ ರೋಡ್ ಇನಿಶಿಯೇಟಿವ್ (BRI) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನೇಪಾಳದೊಂದಿಗೆ ಹಲವಾರು ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದೆ. ಟ್ರಾನ್ಸ್-ಹಿಮಾಲಯನ್ ರೈಲ್ವೆ ಜಾಲವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಚೀನಾ ಬಯಸಿದೆ.

ರೈಲ್ವೇ ಜಾಲದ ಮೂಲಕ ಕಠ್ಮಂಡುವನ್ನು ಲಾಸಾದೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸಲು ಚೀನಾ ಬಯಸಿದೆ. ಚೀನಾದ ನೆಚ್ಚಿನ ಸರ್ಕಾರ ರಚನೆಯಾದರೆ ಭಾರತದ ಮೇಲೆ ದುಷ್ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಬಹುದು. ನೇಪಾಳವು ಚೀನಾದೊಂದಿಗೆ ಹೋದರೆ, ಅದು ಭಾರತದೊಂದಿಗಿನ ಗಡಿಯಲ್ಲಿ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಬಹುದು. ಒಂದೊಮ್ಮೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಂತೆ ಚೀನಾ ನೇಪಾಳವನ್ನು ಸಾಲದ ಸುಳಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದರೆ ಅಲ್ಲಿಯೂ ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಸ್ಥಿತಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಲಿದೆ. 2022ರಲ್ಲಿ ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ ರಸ್ತೆ ನಿರ್ಮಾಣವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು, ವಿದ್ಯುತ್ ಪ್ರಸರಣ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಯುಎಸ್ ಆರ್ಥಿಕ ಸಹಾಯವನ್ನು ನೀಡಿತು. ಯುಎಸ್ ಸುಮಾರು $ 500 ಮಿಲಿಯನ್ ಆರ್ಥಿಕ ನೆರವು ನೀಡಿತು. ಈ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಚೀನಾ ಇಷ್ಟಪಡಲಿಲ್ಲ.

English summary

China and India, with their strategic and economic interests, will be watching the Nepal election results. China has signed infrastructure projects with Nepal under its vast Belt Road Initiative