ಗುಜರಾತ್ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್: ದೊಡ್ಡ ವಿಜಯದ ನಂತರವೂ ಚಿಕ್ಕ ಸರ್ಕಾರ ಏಕೆ?

ಅಹಮದಾಬಾದ್ ಡಿಸೆಂಬರ್ 14: ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ 72 ನೇ ವಿಧಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಕೇಂದ್ರದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯು ಒಟ್ಟು ಲೋಕಸಭಾ ಸಂಸದರ ಶೇಕಡಾ 15 ರಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಮಂತ್ರಿಗಳನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡಬಹುದು. ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲೂ ಇದೇ ಸೂತ್ರ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. 2004 ರ ಮೊದಲು ಪ್ರಧಾನಿ ಅಥವಾ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ತಮ್ಮ ವಿವೇಚನಾ ಕೋಟಾದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಬೇಕಾದರೂ ಸಂಪುಟವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಬಹುದಿತ್ತು. ಆದರೆ 2003 ರಲ್ಲಿ ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ಸರ್ಕಾರ ಮಾಡಿದ 91 ನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ನಂತರ, ಪ್ರಧಾನಿಯ ಈ ವಿವೇಚನೆಯನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಈಗ ಪ್ರಧಾನಿ ಒಟ್ಟು ಮಂತ್ರಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ 15 ರಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ನೇಮಕ ಮಾಡಬಹುದು.

ಆದರೆ ಈಗಿನ ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು ಬಹುಶಃ ಶೇ.15ರ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಣ್ಣ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಹೆಚ್ಚು ಒಲವು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಗುಜರಾತಿನ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿರಲಿ ಅಥವಾ ಎರಡು ಅವಧಿಗೆ ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿರಲಿ, ಅವರು ಈ ಶೇಕಡಾ 15 ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಮುಟ್ಟಲಿಲ್ಲ. ಈ ಬಾರಿ ಗುಜರಾತ್ ವಿಧಾನಸಭೆಯಲ್ಲಿ 188ರಲ್ಲಿ 156 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದರೂ ಕೇವಲ 16 ಮಂದಿ ಸಚಿವರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡಿರುವುದರ ಹಿಂದೆಯೂ ಮೋದಿಯವರ ಆದೇಶ ಅಡಗಿದೆ. ಆದರೆ, ಭೂಪೇಂದ್ರ ಪಟೇಲ್ ಬಯಸಿದ್ದರೆ ಗುಜರಾತ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 28 ಸಚಿವರನ್ನು ನೇಮಿಸಬಹುದಿತ್ತು.

ಅತಿ ಚಿಕ್ಕ ಸರ್ಕಾರ ರಚನೆ

ಗುಜರಾತ್‌ನಲ್ಲಿ ಐತಿಹಾಸಿಕ ವಿಜಯದ ನಂತರ ಭೂಪೇಂದ್ರ ಪಟೇಲ್ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಗೃಹ ಸಚಿವ ಅಮಿತ್ ಶಾ ಅವರನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸಲು ದೆಹಲಿಗೆ ಭೂಪೇಂದ್ರ ಅವರು ತಲುಪಿದ್ದರು. ಅದೇ ದಿನ ಅಮಿತ್ ಶಾ ಸಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನಿ ಮೋದಿ ಸಂಭಾವ್ಯ ಸಚಿವರ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ನೀಡಿ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಮಾಣ ವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸುವಂತೆ ಸೂಚಿಸಿದರು. ದೆಹಲಿಯಿಂದ ವಾಪಾಸ್ ಆಗುವಾಗ ಭೂಪೇಂದ್ರ ಪಟೇಲ್ ತಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಸಂಭಾವ್ಯ ಸಚಿವರ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ತಂದಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಭೂಪೇಂದ್ರ ಪಟೇಲ್ ಅವರು ದೆಹಲಿ ತಲುಪುವ ಮುನ್ನವೇ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವನ್ನು ಅಂತಿಮಗೊಳಿಸಿರುವುದು ತಿಳಿದಿರಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಮೂಲಗಳು ತಿಳಿಸಿವೆ. 20 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಗುಜರಾತ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೂರನೇ ಅತಿ ಚಿಕ್ಕ ಸರ್ಕಾರ ರಚನೆಯಾಗಿದೆ.

ಸಚಿವ ಸ್ಥಾನದ ಆಕಾಂಕ್ಷಿಗಳಿಗೆ ನಿರಾಸೆ

ಇದರಿಂದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ಸಿನ ಎಷ್ಟೋ ಶಾಸಕರು ಗೆದ್ದಿದ್ದಾರೆ ಎನ್ನಬಹುದು. ಯಾಕೆಂದರೆ ಅವರಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟೋ ಮಂದಿ ಭೂಪೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇದನ್ನು ಗುಜರಾತ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿಯ ಐತಿಹಾಸಿಕ ವಿಜಯದ ಶಿಲ್ಪಿ ಪ್ರಧಾನಿ ಮೋದಿಯವರ ದೂರದೃಷ್ಟಿಯ ಸಂಪುಟ ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದು. ಪ್ರಧಾನಿ ಮೋದಿಯವರು ನಾಲ್ಕು ಬಾರಿ ಗುಜರಾತ್ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರೂ ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಂಪುಟದಲ್ಲಿ 20 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಚಿವರಿಗೆ ಸ್ಥಾನ ನೀಡಲಿಲ್ಲ. ಗುಜರಾತಿನಲ್ಲಿ 2001ರಲ್ಲಿ 8, 2002ರಲ್ಲಿ 16, 2007ರಲ್ಲಿ 18, 2012ರಲ್ಲಿ 16 ಮಂತ್ರಿ ಮಾಡಿ, ಈಗ 2022ರಲ್ಲಿ ಗುಜರಾತ್‌ನ ಸಂಪುಟವನ್ನು 16 ಮಂತ್ರಿಗಳನ್ನು ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸಿದ ಮೋದಿ, ಭೂಪೇಂದ್ರನಿಗೆ ಅದೇ ದಾರಿ ಕಲಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ರಾಜ್ಯಾಧ್ಯಕ್ಷ ಸಿ.ಆರ್.ಪಾಟೀಲ್ ಅವರು ಹಾರ್ದಿಕ್ ಪಟೇಲ್ ಅವರನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಸಚಿವರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲು ಬಯಸಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಭೂಪೇಂದ್ರ ಪಟೇಲ್ ಅಲ್ಪೇಶ್ ಠಾಕೂರ್ ಅವರನ್ನು ಸಚಿವರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲು ಬಯಸಿದ್ದರು ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಮೋದಿ ಮತ್ತು ಶಾ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಸಚಿವರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಇಬ್ಬರು ನಾಯಕರ ಹೆಸರು ಇರಲಿಲ್ಲ. ಇದಲ್ಲದೇ ಜಿತು ವಘಾನಿ, ಪೂರ್ಣೇಶ್ ಮೋದಿ, ಮನೀಶಾ ವಕೀಲ್ ಸಚಿವರಾಗದಿರುವುದು ಅಚ್ಚರಿ ಮೂಡಿಸಿದೆ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಚುನಾವಣೆ ನಂತರ ಮೂವರೂ ಸಚಿವರಾಗುತ್ತಾರೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಬಲವಾಗಿತ್ತು.

11ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಾಜಿ ಸಚಿವರಿಗೆ ಕೈ ತಪ್ಪಿದ ಪಟ್ಟ

ಉತ್ತರ ಗುಜರಾತ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 32 ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ 22 ಸ್ಥಾನ ಗೆದ್ದಿದ್ದು, ಈ ಪ್ರದೇಶದ 3 ಶಾಸಕರಿಗೆ ಸಚಿವ ಸ್ಥಾನ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ಮಧ್ಯ ಗುಜರಾತ್‌ನಲ್ಲಿ 61 ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ 55 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಬಿಜೆಪಿ ಗೆದ್ದಿದ್ದು ಈ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ 4 ಶಾಸಕರಿಗೆ ಸಚಿವ ಸ್ಥಾನ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಗುಜರಾತ್‌ನಿಂದ 35 ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ 33 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಬಿಜೆಪಿ ಗೆದ್ದಿದ್ದು ಅಲ್ಲಿ 5 ಶಾಸಕರಿಗೆ ಸಚಿವ ಸ್ಥಾನ ನೀಡದೆ. ಸೌರಾಷ್ಟ್ರದ 48 ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ 40 ಸ್ಥಾನ ಗೆದ್ದ ಬಿಜೆಪಿ ಈ ಪ್ರದೇಶದ 4 ಶಾಸಕರಿಗೆ ಸಚಿವ ಪಟ್ಟ ನೀಡಿದೆ. ಕಚ್‌ನಿಂದ ಬರುವ 6 ರಲ್ಲಿ 6 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದರೂ ಈ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಒಬ್ಬನೇ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿಲ್ಲ.

55 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಧ್ಯ ಗುಜರಾತ್‌ನಿಂದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಭೂಪೇಂದ್ರ ಪಟೇಲ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ನಾಲ್ವರು ಸಚಿವರು ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಭೂಪೇಂದ್ರ ಪಟೇಲ್ ಅವರ ಹಿಂದಿನ ಸರ್ಕಾರದ ಎಂಟು ಸಚಿವರು ಮರು ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. 5 ಹೊಸ ಮುಖಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡಲಾಗಿದ್ದು, ರೂಪಾನಿ ಸರ್ಕಾರದ 3 ಸಚಿವರು ಭೂಪೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಮರಳಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಬಾರಿಯ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ನಲ್ಲಿ ಜೀತು ವಘಾನಿ, ಪೂರ್ಣೇಶ್ ಮೋದಿ, ವಿನು ಮೊರಾಡಿಯಾ, ಕಿರಿತ್ ಸಿಂಗ್ ರಾಣಾ, ಅರ್ಜುನ್ ಚೌಹಾಣ್, ಜೀತು ಚೌಧರಿ, ನಿಮಿಷಾ ಸುತಾರ್, ಗಜೇಂದ್ರ ಪರ್ಮಾರ್, ದೇವ ಮಾಲಂ, ನರೇಶ್ ಪಟೇಲ್, ಮನೀಶಾ ವಕೀಲ್ ಸೇರಿದಂತೆ 11ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಾಜಿ ಸಚಿವರಿಗೆ ಸ್ಥಾನ ಸಿಗಲಿಲ್ಲ.

ಜಾತಿವಾರು ಸಚಿವರು ಪಟ್ಟಿ

ಭೂಪೇಂದ್ರ ಪಟೇಲ್ ಸರ್ಕಾರದ ಅತ್ಯಂತ ಆಶ್ಚರ್ಯಕರ ಸಂಗತಿಯೆಂದರೆ, ಅವರ ಮೊದಲ ಸಿಎಂ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 8 ಪಟೇಲ್ ಮಂತ್ರಿಗಳಿದ್ದರು. ಅದು ಈ ಬಾರಿ ಕೇವಲ 4 ಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿದೆ. ಹಿಂದಿನ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ 5 ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಚಿವರಿದ್ದು, ಅದು 2 ಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿದೆ. 3 ಜನ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದು, ಈ ಬಾರಿ ಒಬ್ಬ ಕ್ಷತ್ರಿಯರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಅವಕಾಶ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಭೂಪೇಂದ್ರ ಪಟೇಲ್ ಅವರ ಮೊದಲ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ದಲಿತರು, ಜೈನರು ಮತ್ತು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಇದ್ದಂತೆ, ಈ ಬಾರಿಯೂ, ಅಂದರೆ ತಲಾ ಒಬ್ಬ ಮಂತ್ರಿ. ಹಿಂದಿನ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಒಬಿಸಿಗಳು 6 ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದರೆ, ಈ ಬಾರಿ ಅವರು 7 ಕ್ಕೆ ಏರಿದ್ದಾರೆ. ದಲಿತ ಸಮಾಜದಿಂದ ಬರುತ್ತಿರುವ ಮಹಿಳಾ ಶಾಸಕಿ ಭಾನುಬೆನ್ ಬವಾರಿಯಾ ಅವರಿಗೆ ಭೂಪೇಂದ್ರ ಪಟೇಲ್ ಸಂಪುಟದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.

English summary

Gujarat Cabinet: Formed small government after landslide victory in Gujarat. What is the reason for this?